Müslümanlar bu büyük müçtehid alimlerin oluşturduğu mezheplerden birine bağlanmışlardır. Aslında Hz. Peygamber'den (sav) sonra daha faklı ve daha fazla mezhepler varmış fakat zamanla mezheplerin çoğu kayboldu ve özelliklerini yitirdiler. Şu anki 4 mezhep üzerinde yoğunlaşıldığı için 4 mezhep var denmektedir. Mezhep kurucuları sayılan müctehid alimlerin Kur'an ve hadislerden çıkardıkları hükümlerin başkaları tarafından benimsenerek takip edilmesi ile o müctehid adına bir mezhep oluşagelmiştir. Mezhebler arasında genel itibari ile bir ayrılık bulunmaz. Sadece, teferruat meselelerde farklılıklar olmaktadır.
4 Büyük Müctehid ve Mezhepler Şunlardır
İmam-ı Azam Ebu Hanife (Hanefi mezhebi)
Hanefi mezhebinin kurucusu İmam-ı Azam Ebu Hanife'dir. Asıl adı İmamı Azam Numan Bin Sabit. İki isminde de İmam-ı Azam geçe çünkü imamı azam en büyük imam anlamına gelir. Hicretin 80. yılında Küfe'de doğmuştur ve Hicretin 150. yılında Bağdat'ta vefat etmiştir.
Ebu Hanife, ilmi, zekası ve takvası çok yüksek bir müçtehiddir. Mezhebindeki kolaylık ve mükemmellik çoğu müslüman tarafından benimsenmiştir. İmamı Azam kendi gibi manevi gücü yüksek alimler de yetiştirmiştir. Bunlardan bazıları; Ebu Yusuf, İmam Muhammed, İmam Züfer'dir.
Hanefi mezhebine bağlı olan yani hanefilik en fazla bağlısı bulunan mezheptir. Ülkemizde de genel olarak hanefi diğer mezheplere göre daha fazladır. Bununla birlikte Afganistan, Pakistan, Mısır, Suriye, Ürdün, Hindistan, Bulgaristan, Yunanistan, Bosna Hersek, Romanya Müslümanları çoğunluk olarak hanefidir.
İmam Malik İbni Enes (Maliki mezhebi)
Maliki mezhebinin kurucusu İmam Mâlik bin Enes'dir. Hicretin 93. yılında Medine'de doğmuştur ve Hicretin 179. yılında Medine'de vefat etmiştir. Malik Bin Enes'te, yüksek bir ilme zekaya ve takvaya sahib bir müçtehiddir.
Malik Bin Enes'in benimsediği yol Hicaz halkı tarafından benimsenmiş, daha sonralarıda hacca giden müslümanlar vasıtasıyla yayılmaya başlamıştır. Günümüzde Fas, Suan, Trablusgarb, Cezayir, Yemen taraflarında daha çok benimsenmiştir.
İmam Muhammed İbni İdris El-Şafiî (Şafiî mezhebi)
Şafii mezhebinin kurucusu Muhammed İbni İdris İmam-ı Şâfiî'dir. Hicretin 150. yılında Gazze'de doğmuştur ve Hicretin 204. yılında Mısır'da vefat etmiştir. İmam-ı Şâfi Kureyş kabilesindendir, Kureyş kabilesi Peygamberimiz'in (sav) de soyunun dayandığı Arap kabilesidir.
İmam Şafi'nin babası Bedir savaşında müslüman olmuş bir sahabedir. Büyük bir tefsir ve hadis alimi olmakla beraber tıb ilminede, şiir ve edebiyatada ilgisi vardır.
İmam Şafi'nin şer’i delillerden yola çıkarak verdiği hükümleri bir çok müslüman benimsemiştir. Şafiî mezhebi önce Mısır'da yayılmış, daha sonra kısmen Suriye, Yemen, Irak ve Horasan taraflarına geçmiştir. Günümüzde bu mezhep; Mısır, Suriye ve Irak’taki Müslümanlar tarafından benimsenmiştir.
İmam Ahmed İbni Muhammed İbni Hanbeli (Hanbeli mezhebi)
Hanbeli mezhebinin kurucusu Ahmed İbni Muhammed İbni Hanbeli'dir. Hicretin 164. yılında Bağdat'ta doğmuştur, Hicretin 241. yılında yine Bağdat'ta vefat etmiştir. Soyu Şeyban kabilesine dayanır.
Hanbeli özellikle hadis ilminde üstün bir bilgiye ve yetkiye sahipti. Ezberinde 1 milyon kadar hadis olduğu rivayet edilir. Bir kitabında sadece otuz bin hadis bulunmaktadır.
Hanbeli mezhebi daha çok Necid taraflarındaki müslümanlar tarafından benimsenmiştir. Günümüzde ise Hanbeli mezhebi; Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan’da yoğunlaşmaktadır.
4 büyük mezhepten birine uymak gerekir mi?
Bir mezhebe bağlı kalmak öenmlidir çünkü bizler günümüzde Kur'an ayetlerinden ve Hz. Peygamberin (sav) hadislerinden çoğu şeyleri yorumlayamayız ve dinimizi tam olarak uygulayamayız. Bu nedenle bu İslam alimlerinin (Müctehidlere) bilgilerinden faydalanmak zorunda kalıyoruz. Aldığımız bir ilmihal kitabı, bir Kur'an tefsiri veya bir hadis kitabı hep bu alimlerin açıklamaları ve yorulamları ile yazılmış günümüzde kadar gelmiştir.
Yazımızın başında da yazıdığımız gibi temel olarak mezheplar arasında hiç bir fark yoktur. Bu dört büyük imam, Kuran'ı ve hadisleri yorumlarken bazı teferruatlarda farklılıklar ortaya çıkmıştır. Örneğin 5 vakit namaz hepsinde vardır, bir tane mezhep imamı namaz 4 vakittir veya sabah namazı 1 rekatttır dememiştir. Ne gibi farklılıklar vardır örneğin; hanefi mezhebinde namazda gülmek namazıda bozar abdesti bozar; şafii mezhebinde ise namazda gülmek namazı bozar ama abdesti bozmaz denmiştir.
